Tour de Ski, januari 2015, in het Duitse Oberstdorf. Gaaf om die bikkelende winteratleten te zien. Bij de vrouwen Marit Bjørgen nummer 1, Heidi Weng 2. Ook de twee volgende plekken werden behaald door hét dominerende land in het langlaufen. Allen landgenoten. Noorwegen.
Nee, dit is niet een zoveelste heiligverklaring van Noorwegen. Ja, opvallend is wel dat niet alleen in de top van de sport zoals in dit voorbeeld Noorse dames vertegenwoordigd zijn. Maar ook dat de Scandinavische en andere Noordelijke landen het opvallend goed doen in diverse onderzoeken.
Nee, het is zeker niet zo dat de vrouwen niet hebben hoeven ‘strijden’ en nog knokken. En ja, een stuk is absoluut ook te danken aan het feit dat er minder grote bevolkingstotalen zijn i.c.m. behoorlijke rijkdom.
Volledig vrij van de intentie om me als feministische roeptoeter te profileren, vind ik het mateloos interessant hoe het nou toch komt dat deze landen het aantoonbaar beter doen.
In de maatschappelijke en politieke historie net even eerder dan de rest van Europa regels/wetten implementeren en accepteren. Net even eerder dan de rest duidelijke keuzes maken en progressiviteit nastreven. Onderstaande overwegingen zijn meningen en ideeën die het diep van binnen best eens kunnen verklaren. Maar dan anders. Leuk man.
Al eerder een keer in een blog benoemd, The Global Gender Gap Index 2014. Wij op de 14e plaats, plek 2, 3 en 4 vertegenwoordigd door Finland, Noorwegen, Zweden. IJsland staat op nummer 1.
Ander voorbeelden; De Noren hebben het vrouwen quota al enige tijd geleden ingevoerd en in het onderwijs bestaan diverse sexe-neutrale programma’s.
De International Labour Office heeft afgelopen maand het rapport ‘Women in Bussiness and Management Gaining Momentum’ gepubliceerd. Zoektocht rondom het vraagstuk ‘de ondervertegenwoordiging aan de top van de bedrijfswereld’. Het onderzoek somt diverse percentages op. Ook daar scoren de Scandinavische en Noordelijke landen geweldig op de positieve ranglijstjes. Frappant toch?
Een bevriende bariton uit Noorwegen refereerde tijdens een borrel na afloop van een concert aan Vikingen. “Vikingvrouwen zijn van oudsher al zeer veel zelfstandigheid gewend. Mannen zijn dat ook van hun vrouwen gewend. Mannen vaak en lang op rooftochten, de dames rooiden het dan alleen.
Zit diep in het DNA van de meiden en dus ook diep in het DNA van mannen dat vrouwen zeer capabel zijn. En vinden het daardoor gezamenlijk simpelweg normaal dat de maatschappij in het algemeen makkelijker open staat voor de kwaliteiten van vrouwen.”
Na wat inlezen kwam ik erachter dat Vikingvrouwen volgens de wetten het recht hadden, indien nodig, te scheiden van hun man. Let wel, we hebben het hier over ± 800 na Christus. Dat ook sex bijvoorbeeld geweigerd mocht worden. Dat zij bij afwezigheid van hun man óók verantwoordelijk waren voor de financiën en zeggenschap over de eventueel aanwezige werknemers en slaven. Waaronder mannen. Dus een mate van zelfbeschikking en gelijkheid bestond toen al.
Hoe was dat ook weer bij ons?
Ik weet niet of je de serie “Vikings” kent. “Vikings” is een Iers-Canadese historische dramaserie, gebaseerd op de saga’s van Ragnar Lothbrok. De reeks werd geschreven en gemaakt voor de Amerikaanse zender History. Het geeft ons een kijkje in de wereld van toen. Deels historisch onderbouwt, deels geromantiseerd en uiteraard bruut maar enorm interessant.
Er zit een personagelijn is van een Engelse pater, Athelstan. Als slaaf meegenomen tijdens een rooftocht en uiteindelijk opgenomen in gezin en gemeenschap. Op een zeker moment is hij terug in Engeland en staat onder bescherming van de koning Ecbert van Wessex. In de scene komt een verminkte vrouw op audiëntie bij de koning. Vermoeden van ontrouw geeft haar man het recht om blauw en bloed te veroorzaken. Zij en haar lichaam zijn, binnen het huwelijk, namelijk bezit van hem. De vrouw vraagt gratie aan de koning om niet publiekelijk gebrandmerkt te worden. Want de overtuiging van haar man berust volgens haar op onzin.
De koning vraagt meesmuilend aan Athelstan “wat zouden de brute Noormannen in zo’n geval wel niet doen..” Athelstan legt droogjes uit dat “…als zij een Vrije Vrouw zou zijn, het oordeel eerder aan haar kant zou staan en zonder aantoonbare bewijzen van haar man vanzelfsprekend eerder geloofd wordt dan hem.. “
Waarna de koning de briljante zin uitspreekt “Zouden de wetten van de Heidenen beter zijn dan de onze?” Tja, diep van binnen een andere basis…
Tijdens een schoolbezoek waar wij een directieteam trainen, sprak ik een Fins schoolhoofd. Daar aanwezig in het kader van een internationale uitwisseling.
Hij benoemde dat “de Scandinavische vrouwen na WOII voet bij stuk gehouden en hard gestreden hebben om hun hervonden plek niet meer op te geven. Daarin misschien eerder of succesvoller geslaagd zijn ten opzichte van ons.”
Onderzoek laat zien dat na WOI en II overal een bepaalde emancipatoire tendens zichtbaar is. Mannen tijdens de oorlogsjaren gesneuveld, gedeporteerd, geliquideerd of in krijgsgevangenschap geraakt. Vrouwen hebben die plekken in de maatschappij overgenomen of minstens zelf beslissingen kunnen nemen.
Na de oorlog werd veelal gestreefd naar het herstel van de vooroorlogse verhoudingen.
Ja, dat gaat dan niet echt meer want de mindset van de dames is ondertussen veranderd. Op beide oorlogen volgen bij ons maar mondjesmaat wijzigingen. Bijv. in 1956 kwam er pas een einde aan de wettelijk vastgelegde “Handelsonbekwaamheid van de Gehuwde Vrouw”. Kan je het je voorstellen?!
De godsdienstdocent van de Nederlandse school haakte aan bij ons gesprek en tipte aan het feit dat “Scandinavië pas in de 12e/13e eeuw en met grote moeite gekerstend is. Dat de invloed van de Rooms-katholieke Kerk en diens visie op man/vrouw verhoudingen dus veel later in de maatschappij verankerd is geraakt. Bij hen daardoor wellicht minder diep, bij ons veel dieper.”
In Nederland bijvoorbeeld was het gezin -waarbij de vrouw alle tijd ‘gelaten’ werd voor zorg en opvoeding- traditioneel heel belangrijk. En die visie is er vaak nog. Als je anders kiest levert dit vrouwen én mannen nu discussies, gepeperde meningen en zelfs schuldgevoelens op. Tis wat.
Daarnaast heeft Scandinavië een Lutheraanse grondslag en wij een Calvinistische. Beide ontstaan uit kritiek op het handelen van RK-Kerk. Maar daar waar de Calvinisten wat meer Oudtestamentische georiënteerde grondbeginselen naleven en ‘fanatieker’ zijn, vormen de Lutheranen kort gezegd een behoorlijk mildere gemeenschap. Hebben zo de Noordelijke landen niet gewoon een meer egalitaire basis van huis uit mee gekregen?
Ook weer interessant dat juist de Calvinisten hier meer voet aan de grond hebben gekregen i.p.v. de Lutheranen. Hmm, diep van binnen..
Overigens beroepen beide geloven zich op teksten, ook uit het Nieuwe Testament, als deze;
1Korintiërs14:34-35: 34 Zoals in alle gemeenten der heiligen moeten de vrouwen in de gemeenten zwijgen; want het is haar niet vergund te spreken, maar zij moeten ondergeschikt blijven, zoals ook de wet zegt. En als zij iets te weten willen komen, moeten zij thuis haar mannen om opheldering vragen; want het staat lelijk voor een vrouw te spreken in de gemeente.
Oeioei. Zou dit een oorzaak kunnen zijn dat er voor grote symposia anno nu erg lastig vrouwelijke sprekers te vinden zijn. Vroeg zij zich af….. Diep van binnen…
Hoe het ook zij. Zullen we gewoon, met z’n allen iets van de Scandinavische kern overnemen.
Ons opstellen als Vikingvrouwen en -mannen. In je kracht, daar blijven en voor jezelf gaan staan.
Laten wij je nou kunnen helpen met de diep van binnen aanwezige belemmerende overtuigingen.
Dan hebben we samen de helft van de wedstrijd al gewonnen.
Skoll!
Rachai
Geef een reactie